स्व-आदर आणि आत्मविश्वास | Self esteem and self Confidence |

मी प्रेमास लायक आहे!

स्वतःवर विश्वास ठेवायला शिका!

दैनंदिन जीवनात असे वाकप्रचार नेहमी ऐकायला मिळतात.  याद्वारे व्यक्तीचा स्वभाव आणि आत्मविश्वास दिसून येतो. यश  प्राप्तीसाठी सर्वात महत्त्वाचा घटक म्हणजे स्व-आदर. तुम्ही करू शकता यावर तुमचा विश्वास असेल, त्यासाठी तुम्ही पात्र आहात, असे आपणास वाटत असेल तर आपणास ते मिळू शकेल.

उच्च स्व-आदर

• आपल्याला नवीन गोष्टी करण्याचे धैर्य आणि स्वतःवर विश्वास ठेवण्याची शक्ती प्रदान करते.
• आशावादी बनवते/ आशावाद तयार होतो.
• आपल्या समस्यांचे निराकरण करण्यासाठी आणि इतरांना मदत करण्यासाठी मदत करते.
• आत्म प्रेरणा/ आत्म प्रेरणेस प्रोत्साहन देते.
• बलस्थाने आणि कमकुवत बाजू जाणून घेण्यास मदत करते.
• इतरांशी संवाद / आंतर वैयक्तिक संप्रेषण साधण्यासाठी मदत करते.

निम्न स्व-आदर

• आपणास वंचित आणि समाजापासून वगळलेले असल्याची भावना निर्माण होते.
• आपण आपल्या व्यक्तिमत्वाचे आत्मसमर्पण कराल आणि स्वतःला पाट्या टाकणारे बनवू इच्छिता.
• आपल्याला असे वाटते की आपण आयुष्यातील आव्हाने हाताळू शकत नाही.
• उदासीनता, विनाशकारी वागणूक, खाण्यासंबधी विकार किंवा अल्कोहोल / ड्रग, गैरवर्तन याकडे वळतात.

निम्न स्व आदर हाताळण्यासाठीच्या टिप्स

• स्वत:बद्दल आपल्याला आवडत असलेली एखादी गोष्ट दररोज लिहा- जसे कौशल्य, गुणधर्म इत्यादी. उपलब्ध साधन सामुग्रीसहित जगायला शिका.
• आपल्या भावना आपणास अनुभवास येतील तेव्हा ते पूर्ण दिवसभरात लिहून ठेवत जा.
• आपल्या नकारात्मक भावनांनबद्दल जागृत रहा - जेव्हा आपण नकारात्मक होता तेव्हा त्यावेळच्या घटना लक्षात घ्या. अशा परिस्थितीत सकारात्मक राहण्यासाठी स्वत:ला प्रशिक्षित करा.
• कधीकधी स्वत:कडे आणि आपल्या परिस्थितीकडे वस्तुनिष्ठ दृष्टिकोनातून पाहणे आपल्याला अधिक सकारात्मक बनवू शकते.
• स्वतःशी सुसंवाद साधा. आपणास अशी अनुभूती का येत आहे? विनाशकारी मार्गांनी आपण स्वत:ला चांगले बनवू शकतो का?
• स्वत:ची आणि इतरांची निंदा करणे किंवा त्यांची टीका करणे थांबवा.
• दिवसात कमीतकमी 15 मिनिटे ध्यान करा. ध्यान म्हणजे एकूण संवेदनासह काहीतरी करणे जे आपल्याला आपल्या अंतर्गत समस्यांपासून मुक्त करते आणि आपल्याला आराम वाटते.
• सर्व सोडून देण्यास शिका- आपणास ज्या गोष्टींचा त्रास होत आहे त्यातून अलिप्त राहण्याचा प्रयत्न करा.
• आपल्या आयुष्यातील प्रत्येक गोष्टीत सक्रिय सहभागी घ्या - भावनांच्या आहारी जाऊ नका, त्याऐवजी आपण आपल्या भावना नियंत्रित करा.

आत्मविश्वास:

"आत्मविश्वास हा केवळ एक विश्वास आहे की आपण यशस्वीरित्या इच्छित क्रिया करू शकतो. हे एक महत्त्वाचे वैशिष्ट्य आहे ".

आत्मविश्वास वाढवण्यासाठी हे करा

• आव्हानात्मक आणि वास्तववादी ध्येये निवडा.
• सकारात्मक रहा - स्वतःवर विश्वास ठेवा.
• खात्रीपूर्वक वागण्याचा आणि विचार करण्याचा प्रयत्न करा.
• आपल्या चुकांपासून शिका.
• प्रत्येक गोष्टीचे नियोजन करा
• स्पर्धात्मक बना.
• स्वतःला जाणून घ्या.
• वास्तव तत्त्वांनुसार जीवन असू द्या.
• ज्ञानाने स्वत:ला सक्षम करा.
• उच्च ध्येय बाळगा.
• नेहमी सकारात्मक कृती करा.

आत्मविश्वास वाढवण्यासाठी हे टाळा

• स्वत:वर टीका करू नका.
• पहिल्या प्रयत्नात यशस्वी होण्याची अपेक्षा धरू नका.
• मदत मागण्यासाठी घाबरू नका.
• नकारात्मक विचार टाळा.
• स्वतःला गौण समजू नका.
• माझे चुकेल याची भीती बाळगू नका.

"आपल्यामध्ये जे विशेष आहे त्यास कधीही कमी लेखू नका. जरी कोणी आपल्यावर विश्वास ठेऊ अगर न ठेऊ तरीही आपल्या स्वतःवर विश्वास ठेवा."

(सदर लेखातील चित्र, इमेज Google वरून साभार)

संदर्भ:

अभ्यंकर, ओक व गोळविलकर (2008). मानसशास्त्र- दक्षिण आशिया आवृत्ती. दिल्ली: पिअरसन लॉंगमन

अभ्यंकर, ओक व गोळविलकर (2014). सामान्य मानसशास्त्र. दिल्ली: पिअरसन लॉंगमन

बडगुजर, बच्छाव व शिंदे (2009). सामान्य मानसशास्त्र. पुणे: डायमंड प्रकाशन

बर्वे बी. एन. (2006). व्यक्तिमत्व सिद्धांत. नागपूर: विद्या प्रकाशन 

नाईक, शिरगावे, घास्ते व बिराजे (2013). सामान्य मानसशास्त्र. पुणे: निराली प्रकाशन

पलसाने, एम. एन. (2006). मानसशास्त्र. पुणे: कॉन्टिनेन्टल प्रकाशन

Ciccarelli, S.K. and White, J.N. (2012). Psychology- south Asia edition. New Delhi: Pearson Publication  

ShivajiUniversity online SIM: Personality Development Skills, retrieved from  

http://www.unishivaji.ac.in/uploads/syllabus/Home/Skill%20development%20courses%202018/Personality%20development.PDF