ताण-तणावापासून सुटकेसाठी संरक्षण यंत्रणा (Défense Mechanism)
मानसशास्त्रज्ञांच्या मदतीशिवाय
आपल्या समस्यांचे खरे कारण समजून घेणे आपल्यासाठी अवघड जाते का? कारण त्यांना
समजून घेण्याचा प्रयत्न करताना आपल्या लक्षात येईल की, अनेकदा हे कार्य
अबोध पातळीवर सुरु असते. सोप्या भाषेत सांगायचे तर, जेव्हा आपण
नकळतपणे स्वतःची फसवणूक करतो तेव्हा ते आपल्यासाठी सोपे होते. हे एखाद्या
व्यक्तीसाठी मानसिक संरक्षणाचे एक चांगले, पर्यावरणास
अनुकूल कार्य असते. पण दुसरीकडे, ते आपले नुकसान करतात कारण ते
वास्तवाचा विपर्यास करतात आणि आपल्या समस्यांकडे डोळेझाक करतात. नेमके हे प्रकरण
काय आहे हे सविस्तर पाहू या.
फ्रॉईडचा
असा विश्वास होता की, मनाचे बोध, बोधपूर्व आणि अबोध असे तीन स्तर असतात. तसेच फ्रॉईडने
असे प्रतिपादन केले की व्यक्तिमत्त्वाचे तीन भाग असतात. हे तीनही भाग
परस्परसंबंधित असतात. त्यांच्यात सतत आंतरक्रिया सुरू असते. येथे एक गोष्ट लक्षात
ठेवणे आवश्यक आहे, ती अशी की, फ्रॉईडने सुचवलेले हे तीनही भाग म्हणजे प्रत्यक्षातील मेंदूत असणारे
शारीरिक भाग नसून व्यक्तिमत्त्वाचे स्वरूप जाणून घेण्यासाठी मांडलेल्या सांकेतिक
संकल्पना आहेत.