गुरुवार, ७ मार्च, २०२४

समाधान-केंद्रित संक्षिप्त उपचार पद्धती (SFBT) | Solution-Focused Brief Therapy

 

समाधान-केंद्रित संक्षिप्त उपचार पद्धती | Solution-Focused Brief Therapy

गौतम बुद्ध दररोज वेगवेगळे उदाहरणे दाखले देऊन आपल्या शिष्यांना महत्त्वाचे संदेश देत असत. एके दिवशी सर्व शिष्य बुद्धांचे प्रवचन ऐकण्यासाठी बसले होते. बुद्धांनी आपल्याकडे असलेली दोरी हातात घेऊन एकामागून एक तीन गाठी बांधल्या. दोरीकडे इशारा करून बुद्धांनी शिष्यांना विचारले की ही तीच दोरी आहे का जी तीन गाठी बांधण्यापूर्वी होती?

एका शिष्याने सांगितले की, गाठ पडल्यानंतरही दोरी तीच आहे. दुसऱ्या शिष्याने सांगितले की, आता या दोरीला तीन गाठी बांधण्यात आल्या आहेत, त्यामुळे दोरीचा आकार बदलला आहे. इतर शिष्यांनी सांगितले की दोरीचे स्वरूप बदलले आहे, परंतु त्याचे मूळ तेच आहे. बुद्ध म्हणाले तुम्ही सर्वजण बरोबर आहात. यानंतर बुद्धांनी गाठ उघडण्यासाठी दोरीची दोन्ही टोके पकडून जोरात खेचण्यास सुरुवात केली. बुद्धाने विचारले की दोरीच्या तीनही गाठी अशा प्रकारे उघडल्या जातील का?

असे केल्याने गाठ मजबूत होतील असे शिष्यांनी सांगितले. बुद्ध म्हणाले या गाठी उघडण्यासाठी काय करावे लागेल? एक शिष्य म्हणाला आधी हे बघावे लागेल की या गाठी कशा पडल्या होतात? गाठी कशा सोडवता येतील? गाठी कशा पडल्या आहेत हे जेव्हा आपल्याला समजेल, तेव्हा आपण त्या सहजपणे उघडू शकतो.

बुद्ध म्हणाले की, समस्यांचाही आपण तसाच विचार केला पाहिजे. समस्यांचे कारण जाणून न घेता त्यांचे निराकरण करण्याचा प्रयत्न केल्याने प्रकरण आणखी बिघडू शकते. म्हणूनच जर आपण प्रथम समस्यांचे कारण समजून घेतले तर त्यांचे निराकरण सहज शोधता येईल.

आज आपण समाधान-केंद्रित संक्षिप्त उपचार (SFBT) ही समस्या निवारण करण्याऐवजी उपाययोजना निर्माण करण्यावर आधारित मनोचिकित्सा पद्धती विषयी जाणून घेणार आहोत. सद्याच्या समस्या सोडविताना भूतकालीन कारणांवर लक्ष केंद्रित करणाऱ्या इतर मनोचिकित्सा स्वरूपांपेक्षा, SFBT आपल्या सद्य परिस्थिती आणि भविष्यातील आशा यावर कसे लक्ष केंद्रित करावे यावर भर देते. SFBT 1970 आणि 1980 च्या दशकांमध्ये स्टीव्ह डी शेजर आणि इन्सू किम बर्ग या पती-पत्नींनी विस्कॉन्सिन येथील कुटुंब उपचार केंद्रात विकसित केले.

समाधान-केंद्रित संक्षिप्त उपचार (SFBT)

SFBT हा ज्ञानरचनावाद चिकित्सा पद्धतींच्या गटात मोडणारा दृष्टिकोन आहे. ज्ञानरचनावाद असे सांगते की लोक स्वतःच्या ज्ञानाची निर्मिती स्वतः करतात आणि शेवटी त्यांच्या स्वतःच्या जीवनाचे निर्माते असतात. SFBT चिकित्सक असे मानतात की जीवनातील बदल अपरिहार्य आहे. कारण एखादी व्यक्ती स्वतःच्या जीवनाची मार्गदर्शक असते, म्हणून ती चांगल्यासाठी बदलू शकते.

SFBT मध्ये, थेरपिस्ट हा संवाद सुलभ करण्यात कुशल असतो. तो स्वतःला तज्ज्ञ म्हणून सादर करत नाहीत तर "अनभिज्ञ" या दृष्टीकोनातून सामोरे जातो. सल्लार्थीच्या  स्वतःमधील कौशल्यावर आधारीत थेरपिस्ट त्यांची ताकद, संसाधने आणि इच्छा यांचा वापर करून विविध तंत्रे विकसित करून प्रश्न विचारतो. सल्लार्थीच्या आयुष्यात आधीच काय चांगले चालू आहे आणि जेव्हा ते अशा चांगल्या परिस्थितीत होते तेव्हा गोष्टी कशा होत्या यावर लक्ष केंद्रित केल्याने, उपाय शोधण्यासाठी अधिक संधी मिळू शकतात. 

चमत्कारिक प्रश्न (Miracle Questions)

चमत्कारिक प्रश्न हे एक असे तंत्र आहे जे SFBT उपचार तज्ञ वापरतात, जेणेकरून सल्लार्थीला "परंपरागत पद्धतीबाहेर" विचार करण्यास मदत होते. हे प्रश्न सल्लार्थीस समस्या नसलेल्या आयुष्याचा विचार करण्यास सांगते, जिथे रात्री चमत्कार घडतो आणि समस्या नष्ट होते. परिस्थितीनुसार शब्द बदलत असले तरीही, मूलभूत शब्दरचना पुढीलप्रमाणे:

"समजा रात्री तुम्ही झोपला असताना आणि संपूर्ण घर शांत असताना, एक चमत्कार घडतो. चमत्कार असा आहे की तुम्ही ज्या समस्यासाठी येथे आला आहात ती सुटली आहे. पण तुम्ही झोपेत असल्यामुळे, तुम्हाला माहिती नाही की चमत्कार घडला आहे. म्हणून, उद्या सकाळी उठल्यावर, ‘वॉव! अशी काहीतरी गोष्ट घडली असावी आणि समस्या निघून गेली!' असे म्हणण्यास प्रवृत्त करणारा छोटा बदल तुम्हास आढळू शकेल?"

अशा प्रकारे विचारले जाणारे, चमत्कारिक प्रश्न सल्लार्थीस भविष्यातील शक्यता शोधण्यास मदत करतात.    

अपवादा‍त्मक प्रश्न (Exception Questions)

अपवादा‍त्मक प्रश्न हे सल्लार्थीस अशा परिस्थिती (वेळ) ओळखण्यास मदत करतात जेव्हा त्यांच्यासाठी गोष्टी वेगळ्या होत्या. जेव्हा समस्या आताच्या एवढी मोठी नव्हती तशा परिस्थिती (वेळ) शोधणे होय. अशी काही उदाहरणे:

"तुम्ही जेव्हा सर्वात आनंदी असाल तेव्हा मला त्या वेळेबद्दल सांगा."

"त्या दिवशी काय विशेष होते ज्यामुळे तो दिवस चांगला वाटला?"

"तुमच्या आयुष्यात असे काही प्रसंग आठवतात का जेव्हा आजची समस्या नव्हती?"

असे अपवाद कसे घडले ते शोधून, थेरपिस्ट सल्लार्थीस उपाय शोधण्यासाठी सक्षम करू शकतात.

श्रेणी-आधारित प्रश्न (Scaling Questions)

श्रेणी-आधारित प्रश्न सल्लार्थीस त्यांची समस्या गुणात्मक पातळी वर समजण्यास मदत करतात. असे प्रश्न प्रगतीचा मागोवा घेण्यासाठी आणि बदल मॉनिटर करण्यासाठी उपयुक्त मार्ग आहे.

साधारणपणे, स्केल 1 ते 10 पर्यंत असू असतात. उदाहरणार्थ, चिंताग्रस्त असलेल्या सल्लार्थीसोबत काम करताना, थेरपिस्ट असे म्हणू शकतो की, "जर 10 सर्वात जास्त चिंताग्रस्त आणि 1 सर्वात शांत असेल, तर तुम्ही आता कोणता अंक निवडला?"

यासारख्या प्रश्नांनंतर सामान्यत: स्केलिंगशी संबंधित प्रश्न विचारले जातात, जसे की सल्लार्थीस त्यांनी निवडलेला अंक का निवडला आणि त्यांचा तो अंक एकने कमी का नाही हे विचारणे. थेरपिस्ट सल्लार्थीस वरील स्केलवरील बदलाबाबत विचारतील.  

SFBT ची मदत कशी होऊ शकते?

SFBT एखाद्या व्यक्तीला एखादे ध्येय गाठण्याचा किंवा एखाद्या विशिष्ट समस्येवर मात करण्याचा सर्वोत्तम मार्ग आहे. हे स्वतंत्र उपचारात्मक पद्धती म्हणून किंवा इतर थेरपीसह वापरले जाऊ शकते. सर्व वयोगटाच्या लोकांवर आणि व्यसन, मुलांच्या वर्तनात्मक समस्या आणि नातेसंबंध समस्यांसोबत विविध समस्यांवर उपचार करण्यासाठी ते वापरले जाऊ शकते.

सामान्यतः मनोविकृती आणि स्किझोफ्रेनियासारख्या प्रमुख मानसिक स्थितींच्या उपचारासाठी या थेरपीचा वापर केला जाऊ शकतो.  

SFBT चा फायदा

SFBT चा सर्वात मोठा फायदा म्हणजे वेळ कमी लागणारी पद्धत. SFBT ही "कमी कालावधीत पूर्ण होणारी थेरपी" आहे, जी सामान्यतः 5-8 सत्रांमध्ये पूर्ण होते. यामुळे, इतर थेरपीच्या तुलनेत ती अनेकदा कमी खर्ची असते.

जुन्या जखमांवर भर देण्याऐवजी, या थेरपीमध्ये समस्यांच्या निराकरणावर अधिक वेळ खर्च केला जातो, ज्यामुळे SFBT ही विशिष्ट ध्येय असलेल्या आणि ते गाठण्यासाठी थोडीशी मदत हवी असलेल्या लोकांसाठी उत्तम आहे.   

परिणामकारकता

संशोधनातून असे दिसून येते की SFBT खालील गोष्टींसाठी प्रभावीपणे कार्य करते:

  • व्यसनाची तीव्रता आणि आघाताची लक्षणे कमी करणे
  • वैवाहिक समस्या आणि वैवाहिक कटुता कमी करणे
  • विशेष शैक्षणिक गरज असलेल्या मुलांमध्ये शालेय वर्तनात्मक समस्या सुधारण्यास मदत करते  
  • बाह्य वर्तनात्मक समस्या जसे की वर्तन विकार आणि संघर्ष व्यवस्थापन सुधारणे  
  • निराशा, चिंता आणि आत्मसन्मान यासारख्या अंतर्गत वर्तनात्मक समस्या कमी करणे

SFBT इतर पुराव्याधारित पद्धतींइतकीच (कधी कधी त्याहूनही अधिक) प्रभावी असू शकते, जसे की बोधनिक वर्तनात्मक चिकित्सा (CBT) आणि परस्पर संबंध मनोचिकित्सा.  

SFBT ची प्रमुख वैशिष्ट्ये

  • SFBT भूतकाळात अडकण्याऐवजी भविष्यातील ध्येय निश्चित करण्यावर भर देते.
  • SFBT कमकुवतींऐवजी व्यक्तीच्या आंतरिक शक्ती आणि स्रोतांवर भर देते.
  • SFBT मध्ये थेरपिस्ट आणि सल्लार्थी मिळून समस्यांवर एकत्रित तोडगा काढतात.
  • SFBT ही सामान्यत: 5 ते 20 सत्रांपर्यंत चालणारी अल्प-कालीन उपचार पद्धत आहे.
  • चिंता, नैराश्य, नातेसंबंधातील समस्या, पालकत्वाशी संबंधित समस्या, ताण-तणाव व्यवस्थापन, खाण्याच्या विकार, शोक आणि हानी यासारख्या मानसिक आरोग्य समस्यांवर उपचारासाठी SFBT उपयुक्त आहे. 

समारोप

समाधान-केंद्रित संक्षिप्त उपचार (SFBT) ही समस्या परिहार आणि भविष्यावर केंद्रित असलेली अल्प-मुदतीची मानसोपचार पद्धत आहे. ही पद्धत एखाद्या व्यक्तीच्या आंतरिक शक्ती आणि स्रोतांवर आधारित असून त्यांच्या समस्यांवर मात करण्यासाठी त्यांच्यामध्ये सकारात्मक बदल घडवून आणण्यावर भर देते. पारंपारिक मानसोपचारांमध्ये ज्याप्रमाणे समस्यांच्या मूळ कारणांचा शोध घेतला जातो त्याच्या उलट, SFBT सध्याच्या आणि भविष्यातील अडचणींवर मात करण्यासाठी उपाय शोधण्यावर लक्ष केंद्रित करते. संशोधनातून असे दिसून आले आहे की, SFBT ही विविध मानसिक आरोग्य समस्यांवर उपयुक्त आणि प्रभावी उपचार पद्धत आहे. तसेच, इतर उपचारांपेक्षा कमी सत्रांची आवश्यकता असल्यामुळे ही कमी खर्चिक उपचार पद्धत देखील मानली जाते.

 

(सर्व चित्रे, इमेजेस google वरून साभार)

संदर्भ:

Friedman, D. (1995). Solution-focused therapy: A review of the outcome literature. The Family Journal, 3(3), 237-251.

Gingerich, W. J., & Weiner-Davis, M. (2010). Solution-focused brief therapy. In I. B. Weiner & W. J. Hudson (Eds.), Practicing solution-focused therapy: Brief methods for individuals, couples, and families (3rd ed.). Guilford Press.

Kim, J. (2013). Solution-focused brief therapy (J. S. Kim, Ed.). SAGE Publications.

Ratner, Harvey; George, Evan and Iveson, Chris (2012). Solution Focused Brief Therapy: 100 Key Points and Techniques, Routledge; 1st edition.

Shazer de, S. (1988). Clues: The forgotten key to the solution. W.W. Norton & Company.

शनिवार, ३ फेब्रुवारी, २०२४

समुदाय सहभागिता कार्यक्रम (CEP) | Community Engagement Programme

सामुदायिक सहभागिता कार्यक्रम (CEP) | Community Engagement Programme

आपले शिक्षण आजच्या संदर्भाशी सुसंगत सामाजिक जबाबदारीचे उद्दिष्टे, तत्त्वे आणि स्वरूपांचे विश्लेषण करण्यासाठी 2011 मध्ये तज्ञांच्या समितीव्दारे (तत्कालीन नियोजन आयोगाने स्थापन केलेल्या) राष्ट्रीय आढावा घेण्यात आला. भारतातील “सामाजिक जबाबदारी आणि उच्च शिक्षणाची सामुदायिक सहभागिता वाढवणे” याविषयीच्या शिक्षण मंत्रालयाला (MoE) केलेल्या शिफारशींमध्ये नवीन धोरणासाठी अनेक महत्त्वाचे घटक त्यामध्ये होते. 2020 मध्ये भारत सरकारने जाहीर केलेल्या राष्ट्रीय शैक्षणिक धोरणाने (NEP) देशातील उच्च शिक्षणासाठी एक परिवर्तनात्मक आराखडा सादर केला आहे. नवीन धोरणामध्ये आधीच समाविष्ट केलेल्या अनेक शिफारशींना बळकटी दिली आहे, ज्याचे उदाहरण खालील ओळींतून दिसून येते:

शुक्रवार, २ फेब्रुवारी, २०२४

आर्टिफिशियल इंटेलिजेंस म्हणजे कृत्रिम बुद्धिमत्ता

 

आर्टिफिशियल इंटेलिजेंस म्हणजे कृत्रिम बुद्धिमत्ता | Artificial Intelligence  

मानवी मेंदू हे एक अतिशय गुंतागुंतीचे अद्भुत रसायन आहे. अनेक भावभावनांचं, स्वप्नांचं, विचारांचं, विश्लेषणात्मक बुद्धीचं, सापेक्ष अनुभवांचं आणि या अनुभवांचे साहचर्य प्रस्थापित करणारे अद्भुत केंद्रस्थान म्हणजे मेंदू होय. मेंदूचे एक महत्त्वाचे वैशिष्ट्य म्हणजे बुद्धिमत्ता. ‘बुद्धिमत्ता’ हा एकमेव असा शब्द आहे की जो मानवाला अन्य सजीवांपासून वेगळा बनवितो. आजपर्यंत  मानवाला बुद्धिमत्ता, बौद्धिक क्षमता, अंदाज बांधण्याची क्षमता, तर्कशक्ती आणि विश्‍लेषणाच्या ताकदीवरच जग जिंकणं शक्‍य झालं आहे. 21 व्या शतकातील पहिले 20 वर्षे संपतात तोवर मानवनिर्मित म्हणजे ‘कृत्रिम बुद्धिमत्ता’ असलेले संगणक आणि यंत्रमानव मानवाशीच स्पर्धा करू लागले आहेत. ही ‘कृत्रिम बुद्धिमत्ता’ विकसित केल्याने मानवजातीचा अंत होण्याची भीती जगप्रसिद्ध भौतिकशास्त्रज्ञ स्टीफन हॉकिंग आणि ‘मायक्रोसॉफ्ट’चे संस्थापक बिल गेट्स यांनी व्यक्त केली आहे. ‘कृत्रिम बुद्धिमत्ते’ ची हि दुनिया रहस्यमयी आहे, अद्भुत आहे; तशीच ती भीतीदायक देखील आहे. वाढतं तंत्रज्ञान थेट मानवी जीवनात हस्तक्षेप करू लागल्याने मानवी जीवनात अनेक आव्हाने उभी ठाकलेली आहेत.

रविवार, २८ जानेवारी, २०२४

ताण-तणावापासून सुटकेसाठी संरक्षण यंत्रणा |Défense Mechanism

 ताण-तणावापासून सुटकेसाठी संरक्षण यंत्रणा (Défense Mechanism)

मानसशास्त्रज्ञांच्या मदतीशिवाय आपल्या समस्यांचे खरे कारण समजून घेणे आपल्यासाठी अवघड जाते का? कारण त्यांना समजून घेण्याचा प्रयत्न करताना आपल्या लक्षात येईल की, अनेकदा हे कार्य अबोध पातळीवर सुरु असते. सोप्या भाषेत सांगायचे तर, जेव्हा आपण नकळतपणे स्वतःची फसवणूक करतो तेव्हा ते आपल्यासाठी सोपे होते. हे एखाद्या व्यक्तीसाठी मानसिक संरक्षणाचे एक चांगले, पर्यावरणास अनुकूल कार्य असते. पण दुसरीकडे, ते आपले नुकसान करतात कारण ते वास्तवाचा विपर्यास करतात आणि आपल्या समस्यांकडे डोळेझाक करतात. नेमके हे प्रकरण काय आहे हे सविस्तर पाहू या.

फ्रॉईडचा असा विश्वास होता की, मनाचे बोध, बोधपूर्व आणि अबोध असे तीन स्तर असतात. तसेच फ्रॉईडने असे प्रतिपादन केले की व्यक्तिमत्त्वाचे तीन भाग असतात. हे तीनही भाग परस्परसंबंधित असतात. त्यांच्यात सतत आंतरक्रिया सुरू असते. येथे एक गोष्ट लक्षात ठेवणे आवश्यक आहे, ती अशी की, फ्रॉईडने सुचवलेले हे तीनही भाग म्हणजे प्रत्यक्षातील मेंदूत असणारे शारीरिक भाग नसून व्यक्तिमत्त्वाचे स्वरूप जाणून घेण्यासाठी मांडलेल्या सांकेतिक संकल्पना आहेत.

शुक्रवार, २९ डिसेंबर, २०२३

शाश्वत विकास आणि भारत | Sustainable Development and India

 शाश्वत विकास आणि भारत

शाश्वत विकास अहवाल 2023 हा डब्लीन युनिव्हर्सिटी प्रेसद्वारे जून, 2023 मध्ये प्रकाशित झाला. ही शाश्वत विकास उद्दिष्टांच्या दिशेने सर्व सदस्य राष्ट्रांच्या प्रगतीच्या वार्षिक मूल्यांकनाची आठवी आवृत्ती आहे. या अहवालामध्ये 166 देशांचा समावेश होता त्यात भारत 112 नंबरवर आहे. आपल्या शेजारील भूतान (61), श्रीलंका (83), नेपाल (99) व बांग्लादेश (101) या देशांच्या तुलनेत खुपच मागास आहे.

संयुक्त राष्ट्र, शांतता आणि मानवतेसाठी कार्यरत जागतिक व्यासपीठाने, 2030 च्या अजेंड्याला मान्यता दिली ज्यात शाश्वत विकास ध्येये मांडलेले आहेत. सप्टेंबर 2015 मध्ये, संयुक्त राष्ट्रांच्या सर्व 193 सदस्य देशांच्या जागतिक नेत्यांनी 17 शाश्वत विकास उद्दिष्टे जागतिक लक्ष्य म्हणून मान्य केली. 2030 अजेंड्यातील ध्येये ही मानवनिर्मित सर्व संकटातून मानवी हस्तक्षेप कमी करण्याची क्षमता आहे. ही उद्दिष्टे जागतिक आव्हानांवर केंद्रित आहेत ज्यामध्ये गरिबी, उपासमार, असमानता, हवामान बदल, पर्यावरणाचा ऱ्हास, शांतता आणि न्याय यासाठी असून आपल्या चांगल्या भविष्यासाठी सामाजिक आणि आर्थिक विकास आणि पर्यावरणाच्या संरक्षणावर लक्ष केंद्रित करून तयार करण्यात आलेली आहेत. ही उद्दिष्टे व्यापक आणि परस्परावलंबी असल्याने, प्रत्येक लक्ष्याच्या दिशेने प्रगतीचे मापन करण्यासाठी अधिक कार्यक्षम बनवली आहेत.

मंगळवार, २१ नोव्हेंबर, २०२३

कायझेन: एक छोटेसे पाऊल आयुष्य बदलू शकते

 

कायझेन: एक छोटेसे पाऊल आयुष्य बदलू शकते

आज चारचाकी वाहनांच्या बाजारात टोयोटा या कंपनीला तोड नाही. ही जपानी कंपनी वर्षांनुवर्षे आपल्या उत्पादनांमुळे व विक्रीनंतरची सेवा यासाठी वाखाणली जाते. आपल्या उत्पादनांची गुणवत्ता टिकवून ठेवण्यासाठी यांनी कायझेन नावाचे तंत्र यशस्वीपणे राबविले आहे. कायझेन हा मुळत: जपानी शब्द आहे. म्हणजेच, जपानी व्यवसाय तत्त्वज्ञानातून कैझेन तत्त्वाचा उदय झाला. कायझेन शब्दाला विभाजित केल्यास दोन शब्द मिळतात. KAI शब्दाचा अर्थ ‘विकास’ आणि ZEN शब्दाचा अर्थ ‘चांगल्यासाठी’ असा होतो. Kaizen या शब्दाचा अर्थ सामान्यतः सतत सुधारणा असा होतो. तसेच KAI आणि ZEN हे दोन शब्द छोटे छोटे चांगले बदल या भावनेशी निगडित आहेत. छोटय़ा-छोटय़ा गोष्टींद्वारे मोठमोठी ध्येये गाठता येतात, हा कायझेन विचारसरणीचा मूलभूत पाया आहे. Kaizen ही जपानी संज्ञा दुसऱ्या महायुद्धानंतर प्रथम जपानमधील व्यवसाय सुधारण्यासाठी लागू करण्यात आली होती, तेव्हापासून कायझेन हे तंत्र जगातील सर्व व्यवसायांमध्ये सतत सुधारणा करण्यासाठी समाविष्ट आहे.

इकिगाई: दीर्घायुषी निरोगी आणि आनंदी जीवनाची जपानी कला

 

इकिगाई: दीर्घायुषी निरोगी आणि आनंदी जीवनाची जपानी कला

इकिगाई म्हणजे जपानी भाषेत ‘जगण्याचा अर्थ’ जी रोजच्या व्यवहारात अंमलात आणली जाते. इकिगाई हे जीवनातील एक ध्येय आहे, ज्याचा अर्थ खरा आनंद मिळविण्याचा मार्ग देखील आहे, जो प्रत्येकासाठी वेगळा आहे, असे मानले जाते. तथापि, पाश्चात्य जगात, इकिगाईचा अर्थ अधिक व्यावहारिक अंगाने घेतला जातो. असा व्यावसायिक मार्ग शोधणे जो एखाद्या विशिष्ट व्यक्तीसाठी सर्वोत्तम आहे. मूळ संकल्पनेनुसार, इकिगाईचे चार भाग आहेत: तुम्हाला काय करायला आवडते; आपल्याला एखादी गोष्ट चांगली कशी करता येते हे माहित आहे; लोक कशासाठी पैसे द्यायला तयार आहात? आणि आपल्या सभोवतालच्या जगाला काय हवे आहे.

इकिगाई संकल्पनेचा उदय

इकिगाई ही संकल्पना जपानमधून आली आहे. इतिहासकारांच्या मते, "इकिगाई" हा शब्द प्रथम हेयान काळात (794-1185) आढळून आला. याबरोबर, इतिहासकारांना अनेक समान शब्द सापडले: हटरकिगाई, म्हणजे, "कामाचे मूल्य" आणि यारीगाई, म्हणजेच "जे करणे योग्य आहे". इकिगाईचा सर्वात आधुनिक संदर्भ 1996 मध्ये इंटरनेटवर दिसला, जेव्हा गॉर्डन मॅथ्यूजने इकिगाई बद्दल "What Makes Life Worth Living" नावाचे पुस्तक लिहिले. तथापि, इकिगाईची संकल्पना अलिकडे 2009 मध्ये लोकप्रिय झाली, जेव्हा डॅन ब्युटनर यांनी TED Talks परिषदेत इकिगाईबद्दल एक कथा सांगितली, त्यानंतर हे तत्वज्ञान पाश्चात्य देशांमध्ये आणि उर्वरित जगामध्ये पसरले.  

समाधान-केंद्रित संक्षिप्त उपचार पद्धती (SFBT) | Solution-Focused Brief Therapy

  समाधान-केंद्रित संक्षिप्त उपचार पद्धती | Solution - Focused Brief Therapy गौतम बुद्ध दररोज वेगवेगळे उदाहरणे दाखले देऊन आपल्या शिष्यांन...