सुप्त मनाची शक्ती: एक अद्भुत क्षमता | The power of your subconscious mind

 

सुप्त मनाची शक्ती: एक अद्भुत क्षमता

आपल्या जीवनातील बहुतांश निर्णय, सवयी आणि कृती आपल्या सुप्त मनावर अवलंबून असतात. सुप्त मन (Subconscious Mind) ही आपल्या विचारांवर, भावनांवर आणि कृतींवर गाढ परिणाम करणारी एक अतिशय प्रभावी मानसिक शक्ती आहे. आपल्या दैनंदिन जीवनात आपण अनेक गोष्टी जाणीवपूर्वक ठरवतो, परंतु त्यापेक्षा अधिक प्रमाणात आपले वर्तन आणि सवयी सुप्त मनाने नियंत्रित केल्या जातात. डॉ. जोसेफ मर्फी यांच्या The Power of Your Subconscious Mind (1963) या पुस्तकाने या संकल्पनेला मोठ्या प्रमाणावर प्रसिद्धी दिली. त्यांच्या मते, आपल्या सुप्त मनाचे योग्यप्रकारे आकलन आणि वापर केल्यास यश, आनंद, आरोग्य आणि समृद्धी प्राप्त होऊ शकते.

वक्त्यांचा वेळेचा अपव्यवहार : एक वैचारिक अत्याचार

वक्त्यांचा वेळेचा अपव्यवहार : एक वैचारिक अत्याचार

एका रविवारी सकाळी आपल्या व्यस्त आयुष्यातून वेळ काढत, आपण एका विद्वान वक्त्याच्या भाषणाला जाण्याचे ठरवतो. विषय रोचक असतो, समाज, शिक्षण, किंवा आपल्याला अंतर्मुख करणारा एखादा सामाजिक प्रश्न. आपण वेळेआधी पोहोचतो, निश्चित ठिकाणी बसतो, आणि कार्यक्रम सुरू होण्याची उत्सुकतेने वाट पाहतो. परंतु, ठरलेली वेळ उलटूनही मंच रिकामाच असतो. कार्यक्रम 30-40 मिनिटे उशिरा सुरू होतो. नंतर जेव्हा वक्ता भाषणाला सुरुवात करतो, तेव्हा सुरुवातीला त्याचे विचार प्रगल्भ वाटतात, परंतु थोड्याच वेळात भाषण भरकटते पुनरुक्ती, विषयांतर, अंतहीन किस्से... आणि मग एक तास, दोन तास… वेळ हरवलेली असते. श्रोत्यांचे लक्ष हलकेच ढळते, चेहऱ्यावर कंटाळवाण्या भावछटा उमटतात. काहीजण आपले घड्याळ तपासतात, काहीजण निमूट कार्यक्रम सोडून निघून जातात.

एकांताचे वैभव की एकाकीपणाचा बोझा: Loneliness and Isolation

 

एकांताचे वैभव की एकाकीपणाचा बोझा: Loneliness and Isolation

एका घनदाट जंगलाच्या कुशीत, हिमालयाच्या पायथ्याशी एक लहानशी गुफा होती. त्या गुफेत ऋषी मौनगिरी नामक एक जेष्ठ तपस्वी अनेक वर्षांपासून ध्यान करत होते. गावातील लोक त्यांच्या शांततेला वंदन करत आणि अधूनमधून त्यांच्याकडून मार्गदर्शन घेत.

एक दिवस, आरव नावाचा तरुण त्या गुफेकडे आला. त्याच्या डोळ्यांत थकवा होता, चेहऱ्यावर अस्वस्थता. "गुरुदेव, मी खूप लोकांत राहतो, खूप मित्र-मैत्रिणी आहेत, सोशल मीडियावर हजारो फॉलोअर्स आहेत. पण तरीही आतून खूप एकटं वाटतं. तुम्ही इथे गुफेत एकटे राहता, तरी तुमच्यामध्ये शांती दिसते. हे कसं शक्य आहे?"

ऋषी मौनगिरी मंद स्मित करत म्हणाले,

शिकलेली असहाय्यता: मानसिक गुलामगिरी | Learned Helplessness

 

शिकलेली असहाय्यता (Learned Helplessness): मानसिक गुलामगिरी

एका गावात एक प्रसिद्ध सर्कस होती, जिथे प्रेक्षकांना आकर्षित करणारे विविध प्राणी होते—सिंह, वाघ, घोडे आणि सर्वात मोठा आणि ताकदवान हत्ती. हा हत्ती सर्कशीतील सर्वात महत्त्वाचा आणि आकर्षक प्राणी होता. त्याचे प्रेक्षकांवर जबरदस्त प्रभाव पडे. तो मोठा, बलवान आणि शक्तिशाली होता, तरीही तो एका साध्या, नाजूक दोरखंडाने एका खांबाला बांधलेला असे.

कारण सर्कशीत आल्यावर तो लहान असताना एक बळकट दोरखंड वापरून एका मोठ्या खांबाला बांधले गेले होते. सुरुवातीच्या दिवसांत त्याने सुटण्यासाठी जोरदार संघर्ष केला. तो संपूर्ण ताकद लावून दोरखंड तोडण्याचा प्रयत्न करी, पण त्याचे छोटे, कमकुवत शरीर पुरेसे सामर्थ्यवान नव्हते. तो जोरजोरात ओढायचा, जोर लावायचा, कधी बसायचा, कधी धावण्याचा प्रयत्न करायचा—पण शेवटी प्रत्येक वेळी त्याला अपयशच यायचे.

पंचकोशाचा शोध आणि व्यक्तिमत्व विकास

 

पंचकोशाचा शोध आणि व्यक्तिमत्व

केंद्रीय शिक्षण मंत्रालयाने नुकताच शालेय शिक्षणाच्या राष्ट्रीय शैक्षणिक आराखडय़ाचा मसुदा प्रसिद्ध केला असून त्यावर पालक, विद्यार्थी, शिक्षक, शिक्षणतज्ज्ञ, अभ्यासक यांच्याकडून हरकती, सूचना मागवण्यात आल्या आहेत. या आराखडय़ात ३ ते १८ वयोगटाच्या विद्यार्थ्यांच्या गरजा, अध्ययन-अध्यापन पद्धती, शैक्षणिक साहित्य, शिक्षणाचे विविध टप्पे यांचा समावेश आहे. प्राचीन भारतातील तत्त्वज्ञानाची बैठक हा विद्यार्थ्यांच्या ज्ञानाचा खरा स्रोत असल्याचे नमूद करून सहा प्रमाणांवर अभ्यासक्रमात भर देण्यात आला आहे. तसेच पंचकोश विकासाच्या माध्यमातून मुलांच्या मनोविकासालाही महत्त्व देण्यात आले आहे. देशातील समृद्ध, सांस्कृतिक वारसा आणि परंपरांच्या माध्यमातून भारतीयत्व समजून घेण्यावर, आयुर्वेद आणि योग शिकण्यावर भर देण्यात आला आहे.

महाराष्ट्राचे शालेय शिक्षण धोरण 2025

 महाराष्ट्राचे शालेय शिक्षण धोरण 2025

महाराष्ट्राच्या शालेय शिक्षण धोरणाचा उद्देश राज्यातील शिक्षणव्यवस्था सुधारणे, राष्ट्रीय शैक्षणिक धोरण 2020 (NEP 2020) सोबत समन्वय साधणे आणि विद्यार्थ्यांना आधुनिक कौशल्यांसह शिक्षण प्रदान करणे हा आहे. हे धोरण अभ्यासक्रम सुधारणा, परीक्षा प्रणालीतील बदल, शिक्षक प्रशिक्षण, मूल्यमापन पद्धती, तांत्रिक सुधारणा आणि शाळांच्या भौतिक सुविधा यावर केंद्रित आहे.

शालेय विद्यार्थ्यांचे व्यत्यय आणणारे वर्तन | Disruptive Behaviour

 

शालेय विद्यार्थ्यांचे व्यत्यय आणणारे वर्तन | Disruptive Behaviour

शालेय शिक्षण हा विद्यार्थ्यांच्या बौद्धिक, सामाजिक आणि नैतिक जडणघडणीचा अत्यंत महत्त्वाचा टप्पा असतो. या काळात मुलांच्या वर्तनाचा विकास वेगाने होतो आणि विविध प्रकारचे वर्तनप्रकार दिसून येतात. यामध्ये काही विद्यार्थ्यांचे वर्तन त्रासदायक किंवा व्यत्यय आणणारे (Disruptive Behaviour) असते, जे त्यांच्या स्वतःच्या शैक्षणिक प्रगतीला अडथळा आणते तसेच शिक्षक आणि वर्गातील इतर विद्यार्थ्यांसाठीही त्रासदायक ठरते.