मॅस्लोची गरजांची अधिश्रेणी | Maslow’s Needs of Hierarchy

 

मॅस्लोची गरजांची अधिश्रेणी (Maslow’s Needs of Hierarchy)

एखाद्या परीक्षेत यशस्वी झालेल्या प्रत्येक व्यक्तीला आपण त्याचे प्रेरणास्थान नक्की विचारतो कारण कोणत्याही यशामागे प्रेरणा अतिशय महत्त्वाचे काम करत असते. जन्मतः प्रत्येक मुलांसाठी आई ही पहिली प्रेरणादायी व्यक्ती असते. किंबहुना प्रत्येक व्यक्तीला आई हीच प्रथम प्रेरणास्थान असते. कुटुंबातील इतर व्यक्तीदेखील व्यक्तीच्या वाढ आणि विकासासाठी हातभार लावतात. त्यामुळे अनुकरण हा सहज स्वभाव बालपणात प्रेरणादायी ठरतो. अनुकरणाबरोबरच अनुकूलन देखील प्रत्येक सजीवाची गरज आहे. परिस्थितीशी मिळतेजुळते घेणे हा देखील स्वप्रेरणेचा भाग आहे. मूल शाळेत जाऊ लागले की हळूहळू मित्रमैत्रिणी, शिक्षक, आजूबाजूचा परिसर, समाज कळत नकळतपणे प्रेरणा देत असतात.

गुगल प्रभाव | Google Effect

 

गुगल प्रभाव | Google Effect

समजा तुम्ही एखादे पुस्तक वाचत आहात आणि एक अपरिचित शब्द तुमच्या समोर आला आहे. या शब्दाची व्याख्या पाहण्यासाठी तुम्ही Google वर शोध घेतला. काही दिवसांनंतर, तुम्हाला हा शब्द पुन्हा दिसतो… पण तुम्हाला त्याचा अर्थ आठवत नाही. ही परिस्थिती Google इफेक्टचे वर्णन करते, जिथे माहिती ऑनलाइन सहज उपलब्ध असल्यामुळे, आपण ती मेमरीमध्ये साठवून ठेवत नाही. Google हा आपल्या दैनंदिन जीवनाचा इतका अविभाज्य भाग बनला आहे की तो 2006 मध्ये ऑक्सफर्ड इंग्रजी डिक्शनरीमध्ये क्रियापद म्हणून जोडला गेला आहे. “Google it” करणे इतके सोपे आहे, की ती माहिती मेमरीमध्ये साठवण्याऐवजी ती माहिती वारंवार ऑनलाइन पाहत राहतो.

सायबर सुरक्षा | Cyber Security

    सायबर सुरक्षा | Cyber Security 

    Information Security Education and Awareness (ISEA) ह्या जाणीव-जागृतिविषयक कार्यक्रमाद्वारे, पौगंडावस्थेतील मुलामुलींना / विद्यार्थ्यांना ऑनलाइन सुरक्षिततेबद्दल नेहमीच माहिती व सूचना दिल्या जातात. इंटरनेट वापरण्यापूर्वी त्या पायर्‍यांचा / सूचनांचा अवलंब करावे.

1. वेब ब्राउझर वापरणे

मित्रपरिवार आणि कुटुंबाच्या संपर्कात राहण्यासाठी इंटरनेट खूपच उपयोगी आहे. अनेक विद्यार्थी बातम्या तसेच संशोधनाची माहिती मिळवण्यासाठी, पुस्तके डाऊनलोड करण्यासाठी, खरेदीसाठी, अर्ज भरण्यासाठी नेटचा वापर करतात. बॅँकिंग, बिले भरणे, विविध अर्ज भरून सादर करणे ह्यांसाठीही इंटरनेट लोकप्रिय आहे. ही ऑनलाइन कामे करण्यासाठी वेब ब्राउझर वापरावा लागतो. हे अगदी सोपे आहे परंतु ब्राउझरमध्ये तुम्हाला आणि तुमच्या कॉँप्यूटरला धोकादायक असलेल्या काही गोष्टी लपलेल्या असू शकतात, उदा. वैयक्तिक संवेदनशील माहिती उघड होणे, व्हायरस व हेरगिरी तसेच व्यापारी स्वरूपाची सॉफ्टवेअर (ह्यांना मालवेअर, स्पायवेअर, ऍडवेअर इ. नावे आहेत) कॉँप्यूटरमध्ये घुसणे इ. ह्या ऑनलाइन धोक्यांची जाणीव ठेवून ते टाळण्यासाठी योग्य ती पावले उचलणे म्हणजेच सुरक्षित ब्राउझिंग.

माहिती सुरक्षा | Information Security

 माहिती सुरक्षा | Information Security 

    इरंबू थिराई (2018) नावाचा तमिळ चित्रपट नंतर तो दि रिटर्न ऑफ अभिमन्यू नावाने हिंदीमध्ये डब झालेला चित्रपट आपणास सायबर गुन्हेगारी आणि सायबर सुरक्षा याविषयी अवगत करतो. या चित्रपटात व्हाईट डेव्हिल उर्फ सत्यमूर्ती हा एक मास्टर हॅकर आहे. प्रत्येक व्यक्तीची माहिती त्याच्या हातात असणे हे त्याचे अंतिम ध्येय साध्य करण्याच्या मार्गात असलेली अडचण म्हणजे कर्ण, भारतीय सैन्यातील मेजर, जो त्याच्या वडिलांच्या अनावश्यक कर्ज घेण्याच्या सवयीमुळे कुटुंबापासून दूर गेला होता. त्याला आपल्या बहिणीचे तिच्या प्रियकराशी लग्न करण्यासाठी  पैशांची आवश्यकता असल्याने खोट्या कागदपत्रांसह बँकेकडून कर्ज घेतो. तथापि, त्याच्या खात्यातून संपूर्ण रक्कम गायब होते आणि दृढनिश्चयी कर्ण यासाठी जबाबदार असलेल्या घोटाळेबाजांचा शोध घेण्याचा प्रयत्न करतो. सदर चित्रपटात अनेक प्रसंगातून आपण किती बेफिकारीने पैशांचा व्यवहार करतो, माहिती कशी असुरक्षितपणे हाताळतो आणि त्यामुळे आपणास अनेक आर्थिक समस्यांना कसे सामोरे जावे लागते याविषयी जनजागृती केलेली आहे.

भारतीय ज्ञान प्रणाली | Indian Knowledge System I इंडियन नॉलेज सिस्टम

 

भारतीय ज्ञान प्रणाली | Indian Knowledge System

केंद्रीय शिक्षण मंत्रालयाने नुकताच शालेय शिक्षणाच्या राष्ट्रीय शैक्षणिक आराखडय़ाचा मसुदा प्रसिद्ध केला असून त्यावर पालक, विद्यार्थी, शिक्षक, शिक्षणतज्ज्ञ, अभ्यासक यांच्याकडून हरकती, सूचना मागवण्यात आल्या आहेत. या आराखडय़ात ३ ते १८ वयोगटाच्या विद्यार्थ्यांच्या गरजा, अध्ययन-अध्यापन पद्धती, शैक्षणिक साहित्य, शिक्षणाचे विविध टप्पे यांचा समावेश आहे. प्राचीन भारतातील तत्त्वज्ञानाची बैठक हा विद्यार्थ्यांच्या ज्ञानाचा खरा स्रोत असल्याचे नमूद करून सहा प्रमाणांवर अभ्यासक्रमात भर देण्यात आला आहे. तसेच पंचकोश विकासाच्या माध्यमातून मुलांच्या मनोविकासालाही महत्त्व देण्यात आले आहे. देशातील समृद्ध, सांस्कृतिक वारसा आणि परंपरांच्या माध्यमातून भारतीयत्व समजून घेण्यावर, आयुर्वेद आणि योग शिकण्यावर भर देण्यात आला आहे.

SOAR Analysis | SOAR विश्लेषण

 SOAR Analysis | SOAR विश्लेषण

SOAR Analysis हे एक स्व-विश्लेषण तंत्र असून ते आपल्या विद्यमान सामर्थ्यावर लक्ष केंद्रित करण्यासाठी आणि भविष्यकालीन उद्दिष्टांसाठी नवी दृष्टी विकसित करण्यासाठी वापरू शकतो. हे मुळात एक धोरणात्मक नियोजन करण्याचे साधन आहे ज्याद्वारे आपण आपल्या महत्वाकांक्षा सुस्पष्ट करू शकतो.

SOAR विश्लेषण हे प्रामुख्याने आपण कोण आहोत आणि भविष्यात आपण स्वतःला कुठे पाहतो आणि इतरांबरोबर कसे काम करत आहात हे समजून घेण्यास मदत करते. आपण SWOT विश्लेषण बद्दलचा लेख वाचला असाल तर त्याच्याशी हे साम्य असेल. SWOT विश्लेषण हे आपल्या व्यक्तिमत्व विकासाच्या अनुषंगाने महत्त्वाचे आहे तर SOAR विश्लेषण हे व्यक्तिमत्वाबरोबरच ध्येय धोरणे निश्चितीसाठी आवश्यक आहे. आपण हे लक्षात  ठेवावे की आपल्या विचारांची किंवा धोरणात्मक प्रक्रियेची कार्यक्षमता सुधारण्यासाठी ही सर्व फ्रेमवर्क आहेत. म्हणूनच, या सर्वांचे अगदी नवीन तंत्रात विलीन करून दुसरी रचना शोधणे देखील शक्य आहे. जर आपला विश्वास असेल तरच त्यांना मर्यादा आहे अन्यथा आपल्या महत्वाकांक्षेला आकाश ठेंगणे असते. आपण SOAR विश्लेषणाच्या घटकांचे एक-एक करून परिक्षण करणार आहोत आणि प्रत्येक शीर्षकाच्या खाली SOAR विश्लेषण प्रश्न सापडतील.

सॉफ्ट स्किल्स: नातेसंबंध हाताळण्याची कौशल्ये | Soft Skills for managing relationships

 

सॉफ्ट स्किल्स: नातेसंबंध हाताळण्याची कौशल्ये | Soft Skills for managing relationships 

आज आपणास कोणत्याही क्षेत्रात यश संपादन करायचे असेल मग ते नोकरी असो किंवा व्यवसाय तर आपल्या अंगी सॉफ्ट स्किल्स आणि हार्ड स्किल्स अशी दोन अंत्यत महत्त्वाची कौशल्ये आवश्यक आहेत. हार्ड कौशल्ये ही आपण आपल्या शैक्षणिक जीवनात मिळविलेल्या सगळ्या पदव्या किंवा गुणपत्रिका होत. हार्ड कौशल्ये, ज्यांना तांत्रिक कौशल्ये देखील म्हणतात जी नोकरीशी निगडीत असतात, जी प्रत्येक कामाच्या स्वरूपावरून आवश्यक पात्रता असते. दुसऱ्या शब्दांत, प्रत्येक कंपनीतील प्रत्येक पदासाठी एक अद्वितीय हार्ड कौशल्यांची सूची असते. उदाहरणार्थ, एका अकाउंटंटला बँक स्टेटमेंट्सची जुळवाजुळव कशी करावी हे माहित असणे आवश्यक आहे, तर ते शिक्षकास अनावश्यक आहे. त्याच वेळी, शिक्षकासाठी त्यांच्या अनुभवाची पातळी काहीही असो, शिकवित असलेल्या विषयातील आशय समृद्धी महत्त्वाची असते, परंतु इन्कम टॅक्स रिटर्न भरणे हे एक कौशल्य आहे जे सहसा शिक्षकासाठी आवश्यक नसते. म्हणजेच ज्या त्या कामासाठी मुलभूत ज्ञान आणि कौशल्ये अभ्यासक्रमातून आत्मसात केलेले असतात त्यास हार्ड स्किल्स किंवा तांत्रिक कौशल्ये म्हणतात. तांत्रिक कौशल्ये ही प्रशिक्षण, शिक्षण आणि सराव याद्वारे मिळवलेली आणि मापन करता येणारी कौशल्ये होत. यामध्ये आपले कार्य किती कौशल्याने केल्या जाते हे ठरविले जाते. विशिष्ट क्षेत्राशी निगडीत आवश्यक क्षमता असतात ज्यांना आपण साधारण कौशल्ये अथवा व्यवहारिक कौशल्य देखील म्हणू शकतो.